Co to jest TMS?

Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (ang. transcranial magnetic stimulation – TMS) jest bezpieczną metodą terapeutyczną. Stanowi alternatywny sposób leczenia niektórych zaburzeń psychicznych. W wielu krajach jest refundowana, ale niestety nie w Polsce. TMS została oficjalnie dopuszczona przez znaną z rygorystycznych przepisów amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) do leczenia wielu schorzeń w tym lekoopornej depresji oraz nerwicy natręctw. Obecnie w psychiatrii najczęściej stosuje się TMS w postaci powtarzanych serii impulsów magnetycznych (rTMS, ang. repetitive TMS) o częstotliwości 10 Hz (działanie pobudzające) lub 1 Hz (działanie hamujące).

Odmianą TMS jest iTBS (ang. intermittent theta burst stimulation), czyli TMS w postaci przerywanej stymulacji seriami theta o częstotliwości 50 Hz. Tylko najlepsze stymulatory są w stanie wytworzyć rytm theta. Najnowsze badania naukowe wskazują na conajmniej taką samą skuteczność stymulacji iTBS w porównaniu z klasycznym rTMS. Ponadto iTBS można kumulować, czyli wykonywać wiele razy w ciągu dnia (tzw. accelerated iTBS), dzięki czemu cała terapia trwa tylko kilka dni. Jako pierwsi w Polsce wykonujemy komercyjnie sesje iTBS.

FILM 1: Co to jest TMS

FILM 2: Demonstracja przebiegu stymulacji

Jak działa TMS

TMS to metoda oparta na wykorzystaniu pola magnetycznego oraz zjawiska indukcji elektromagnetycznej do precyzyjnej neuromodulacji aktywności neuronalnej mózgu. Aparat wytwarza krótkie impulsy magnetyczne o mocy porównywalnej z rezonansem magnetycznym. Penetrują one tkankę mózgową na głębokości ok. 3-4 cm, indukując w neuronach tzw. prąd depolaryzacyjny. W ten sposób możemy pobudzać aktywność kory mózgowej w miejscu stymulowanym oraz na drodze modulacji transsynaptycznej wpływać na aktywność sąsiednich struktur mózgu.

Uważa się, że TMS powoduje zwiększenie tzw. neuroplastyczności tkanki nerwowej poprzez wydzielanie substancji neuroprotekcyjnych i neuroprzekaźników w mózgu takich jak np. serotonina oraz pobudzanie procesów powstawania nowych połączeń nerwowych.

Wskazania lecznicze w psychiatrii:

osoby cierpiące na tzw. lekooporną depresję (ang. treatment resistant depression, TRD) – poziom zaleceń A – pewna skuteczność, od 45% do 90% chorych osiąga poprawę samopoczucia, w zależności od protokołu leczenia;
osoby z depresją, u których leki przeciwdepresyjne dają tylko niewielką poprawę lub wywołują trudne do zniesienia działania niepożądane;
depresja w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej (CHAD);
depresja w ciąży oraz depresja poporodowa w okresie karmienia piersią jako alternatywa dla leczenia farmakologicznego;
zespół obsesyjno-kompulsywny (OCD), dawniej nerwica natręctw;
tiki;
objawy negatywne w przebiegu schizofrenii;
zespół stresu pourazowego (PTSD);
osobowość chwiejna emocjonalnie typu borderline;
leczenie głodu alkoholowego i nikotynowego;
otępienia, w tym choroba Alzheimera;
brain fog (mgła mózgowa, mgła umysłowa);
poprawa funkcji poznawczych (uwaga, pamięć, percepcja) u osób zdrowych – tzw. neuroenhancement.

Przykładowe protokoły leczenia iTBS i rTMS

Standardowy protokół rTMS

Najbardziej sprawdzony, zatwierdzony przez FDA do leczenia lekoopornej depresji. Sesje wykonywane są raz dziennie i trwają ok 20 minut. Terapia trwa 30 dni roboczych.

Protokół accelerated iTBS

Skumulowany iTBS. Cztery kilkuminutowe sesje iTBS dziennie w odstępie 15 minut. Czas trwania terapii 5-10 dni.

Protokół SAINT-TRD iTBS

Skumulowany intensywny iTBS wg. protokołu stymulacji opracowanego na Uniwersytecie Stanforda (SAINT-TRD). Dziesięć kilkuminutowych sesji iTBS dziennie wykonywanych co godzinę. Jest to prawdopodobnie najbardziej skuteczna terapia przeciwdepresyjna na świecie.

FAQ

Kto nie kwalifikuje się do leczenia ?

Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do TMS jest obecność materiałów ferromagnetycznych w głowie (z wyjątkiem materiałów dentystycznych) – np. implanty ślimakowe, klipsy naczyniowe.

Ze względu na bezpieczeństwo, nie zaleca się wykonywania TMS u osób:

po przebytych urazach mózgu, udarach, operacjach neurochirurgicznych;
z padaczką (dotyczy tylko wysokich częstotliwości);
z aktualnie obecnymi objawami psychotycznymi (halucynacje, urojenia);

Czy potrzebne jest skierowanie od mojego lekarza ?

Nie jest potrzebne żadne skierowanie. Konieczna jest odbycie rozmowy kwalifikacyjnej z psychiatrą (w gabinecie lub telemedycznie). Do zabiegów kwalifikuje dr Piotr Sulik i dr Tomasz Kowalczyk. Proszę przygotować do wglądu dokumentację lekarską, jeśli takowa jest – zwłaszcza wypisy ze szpitali psychiatrycznych i wyniki badań obrazowych mózgu (tomograf, rezonans, EEG)

Czy rTMS jest bolesny ?

W przypadku wysokich częstotliwości (50 Hz, 10 Hz) w trakcie sesji pacjent czuje rodzaj drażnienia/skubania stymulowanej okolicy – zwłaszcza na początku sesji, ale jest to „do zniesienia”. Po kilku minutach dochodzi do tzw. habituacji czyli przyzwyczajenia się do bodźca i odczucia bólowe niemal ustępują. Nigdy nie zdażyło nam się przerwać zabiegu z powodu bólu. Paracetamol przyjęty na 30 min przed sesją poprawia komfort pacjenta.

W przypadku niskich częstotliwości (1 Hz) w protokole leczenia nerwicy natręctw nie ma żadnych doznań bólowych a wręcz chorzy mówią o wyjątkowej przyjemności i odczuciu „ulgi” w trakcie wykonywanej sesji.

Ile sesji potrzebuję żeby odczuć pozytywne skutki ?

Najczęściej poprawy następują po 12-15 sesjach. Część chorych poprawia się między 20-30 sesją. Optymalna ilość sesji w cyklu terapeutycznym to 30 sesji.

Jakie jest prawdopodobieństwo poprawy po zastosowaniu rTMS ?

To zależy od stosowanego protokołu ale też wielu innych czynników. Uważa się, że ok 50% chorych na depresję lekooporną reaguje poprawą nastroju. 1/3 tych pacjentów osiągnie całkowitą remisję (wyleczenie).

W 2019r. grupa naukowców z najlepszej na świecie uczelni medycznej – Uniwersytetu Stanforda, opublikowała wyniki badań (SAINT-TRD) specjalnie opracowanego bardzo intensywnego protokołu leczenia iTBS, w którym aż 90% chorych na depresję osiągnęło remisję (pełne wyzdrowienie). Jest to prawdopodobnie najbardziej skuteczna w historii psychiatrii terapia przeciwdepresyjna. Protokół SAINT-TRD trwa 5 dni z rzędu a stymulację przeprowadza się 10 razy dziennie. Wykonujemy go w naszym gabinecie.

Czy po osiągnięciu poprawy potrzebuję się dalej leczyć ?

Dla podtrzymania efektu zaleca się wykonywanie tzw. sesji powtórkowych (rTMS maintenance) przynajmniej raz w miesiącu w pierwszym półroczu po osiągnięciu poprawy. W indywidualnych przypadkach można wykonywać sesje powtórkowe częściej.

Czy w trakcie terapii TMS można przyjmować leki psychotropowe ?

Nie ma żadnych przeciwskazań do leczenia lekami psychotropowymi w trakcie trwania terapii TMS. Wyjątek stanowią duże dawki leków przeciwpadaczkowych oraz benzodiazepiny, które mogą osłabić efekty terapii. Niekiedy trzeba zmodyfikować dawkowanie tych leków psychotropowych, które obniżają tzw. próg drgawkowy u niektórych osób.