Co to jest TMS?

Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (ang. transcranial magnetic stimulation – TMS) jest bezpieczną metodą terapeutyczną. Stanowi alternatywny sposób leczenia niektórych zaburzeń psychicznych. TMS został oficjalnie dopuszczony przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) do leczenia lekoopornej depresji. W wielu krajach jest refundowany, ale niestety nie w Polsce. Obecnie w psychiatrii najczęściej mają zastosowanie dwa rodzaje TMS:

rTMS (ang. repetitive transcranial magnetic stimulation) – TMS w postaci powtarzanych serii impulsów magnetycznych o częstotliwości 10 Hz (tzw. wysoka częstotliwość) lub 1 Hz (tzw. niska częstotliwość);

iTBS (ang. intermittent theta burst stimulation) – TMS w postaci przerywanej stymulacji seriami theta o częstotliwości 50 Hz. Najnowsze badania naukowe wskazują na taką samą skuteczność stymulacji iTBS w porównaniu z klasycznym rTMS. Dzięki wyższej częstotliwości stosowanego pola i krótkiego czasu trwania sesji iTBS można wykonywać wiele sesji w ciągu dnia – tzw. accelerated iTBS. Jako pierwsi w Polsce wykonujemy komercyjnie sesje iTBS.

FILM 1: Co to jest TMS

FILM 2: Demonstracja przebiegu stymulacji

Jak działa TMS

TMS to metoda oparta na wykorzystaniu pola magnetycznego oraz zjawiska indukcji elektromagnetycznej do precyzyjnej neuromodulacji aktywności neuronalnej mózgu. Aparat wytwarza krótkie impulsy magnetyczne o mocy porównywalnej z rezonansem magnetycznym. Bezboleśnie penetrują one tkankę mózgową na głębokości ok. 3 cm, indukując w neuronach tzw. prąd depolaryzacyjny. W ten sposób możemy pobudzać aktywność kory mózgowej w miejscu stymulowanym oraz na drodze modulacji transsynaptycznej wpływać na aktywność sąsiednich struktur mózgu.

Uważa się, że TMS powoduje zwiększenie wydzielania substancji neuroprotekcyjnych i neuroprzekaźników w mózgu takich jak np. serotonina oraz pobudza procesy powstawania nowych komórek nerwowych.

Wskazania lecznicze

osoby cierpiące na tzw. lekooporną depresję (poziom zaleceń A – pewna skuteczność, od 40% do 90% chorych osiąga poprawę samopoczucia, w zależności od protokołu leczenia);
osoby z depresją, u których leki przeciwdepresyjne dają tylko niewielką poprawę lub wywołują trudne do zniesienia działania niepożądane;
depresja w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej (CHAD);
depresja w ciąży oraz depresja poporodowa w okresie karmienia piersią jako alternatywa dla leczenia farmakologicznego;
zespół obsesyjno-kompulsywny (OCD) dawniej nerwica natręctw – najlepsze efekty osiągane są gdy TMS stosowany jest razem z psychoterapią CBT;
objawy negatywne w przebiegu schizofrenii (poziom zaleceń B – możliwa skuteczność);
leczenie głodu alkoholowego i nikotynowego (poziom zaleceń C – prawdopodobna skuteczność);
poprawa funkcji poznawczych (uwaga, pamięć, percepcja) u osób zdrowych – tzw. neuroenhancement.

Najczęstsze protokoły leczenia iTBS i rTMS

Standardowy protokół rTMS

Najbardziej sprawdzony, zatwierdzony przez FDA do leczenia lekoopornej depresji. Sesje wykonywane są raz dziennie i trwają ok 20 minut. Terapia trwa 20 dni roboczych. Skuteczność leczenia ok. 45 %.

Protokół accelerated iTBS

Skumulowany iTBS. Cztery kilkuminutowe sesje iTBS dziennie w odstępie 15 minut. Czas trwania terapii 5 dni. Skuteczność leczenia ok. 45 %.

Protokół SAINT-TRD iTBS

Skumulowany intensywny iTBS wg. protokołu stymulacji opracowanego na Uniwersytecie Stanforda (SAINT-TRD). Dziesięć kilkuminutowych sesji iTBS dziennie wykonywanych co godzinę. Jest to prawdopodobnie najbardziej efektywna terapia przeciwdepresyjna na świecie – skuteczność leczenia ok. 90%.

FAQ

Kto nie kwalifikuje się do leczenia ?

Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do TMS jest obecność materiałów ferromagnetycznych w głowie (z wyjątkiem materiałów dentystycznych) – np. implanty ślimakowe, klipsy naczyniowe.

Ze względu na bezpieczeństwo, nie zaleca się wykonywania TMS u osób:

po przebytych urazach mózgu, udarach, operacjach neurochirurgicznych;
z padaczką (dotyczy tylko wysokich częstotliwości);
z aktualnie obecnymi objawami psychotycznymi (halucynacje, urojenia);

Czy potrzebne jest skierowanie od mojego lekarza ?

Nie jest potrzebne żadne skierowanie. Konieczna jest odbycie rozmowy kwalifikacyjnej z psychiatrą (w gabinecie lub telemedycznie). Do zabiegów kwalifikuje dr Piotr Sulik. Proszę przygotować do wglądu dokumentację lekarską, jeśli takowa jest – zwłaszcza wypisy ze szpitali psychiatrycznych i wyniki badań obrazowych mózgu (tomograf, rezonans, EEG)

Czy rTMS jest bolesny ?

W przypadku wysokich częstotliwości (50 Hz, 10 Hz) w trakcie sesji pacjent czuje rodzaj drażnienia/skubania stymulowanej okolicy – zwłaszcza na początku sesji, ale jest to „do zniesienia”. Po kilku minutach dochodzi do tzw. habituacji czyli przyzwyczajenia się do bodźca i odczucia bólowe niemal ustępują. Nigdy nie zdażyło nam się przerwać zabiegu z powodu bólu. Paracetamol przyjęty na 30 min przed sesją poprawia komfort pacjenta.

W przypadku niskich częstotliwości (1 Hz) w protokole leczenia nerwicy natręctw nie ma żadnych doznań bólowych a wręcz chorzy mówią o wyjątkowej przyjemności i odczuciu „ulgi” w trakcie wykonywanej sesji.

Ile sesji potrzebuję żeby odczuć pozytywne skutki ?

Najczęściej poprawy następują po 12-15 sesjach. Niewielka grupa chorych poprawia się między 20-30 sesją. Stosujemy zasadę, iż przerywamy terapię, jeśli nie widzimy jakiejkolwiek poprawy po wykonaniu 20 sesji.

Jakie jest prawdopodobieństwo poprawy po zastosowaniu rTMS ?

To zależy od stosowanego protokołu ale też wielu innych czynników. Uważa się, że ok 40% chorych na depresję lekooporną reaguje poprawą nastroju. 1/3 tych pacjentów osiągnie całkowitą remisję (wyleczenie).

W 2019r. grupa naukowców z najlepszej na świecie uczelni medycznej – Uniwersytetu Stanforda, opublikowała wyniki badań (SAINT-TRD) specjalnie opracowanego bardzo intensywnego protokołu leczenia iTBS, w którym aż 90% chorych na depresję osiągnęło remisję (pełne wyzdrowienie). Jest to prawdopodobnie najbardziej skuteczna w historii psychiatrii terapia przeciwdepresyjna. Protokół SAINT-TRD trwa 5 dni z rzędu a stymulację przeprowadza się 10 razy dziennie. Wykonujemy go w naszym gabinecie.

Czy po osiągnięciu poprawy potrzebuję się dalej leczyć ?

Dla podtrzymania efektu zaleca się wykonywanie tzw. sesji powtórkowych (rTMS maintenance) przynajmniej raz w miesiącu (1 sesja) w pierwszym półroczu po osiągnięciu poprawy. Następnie raz na dwa miesiące. Po roku można zakończyć terapię. W indywidualnych przypadkach można wykonywać sesje powtórkowe częściej.